ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: ΚΡΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑΣ

Περιγραφή

Στον νεωτερικό βίο, η τεχνολογία είναι πανταχού παρούσα. Ωστόσο, ως έννοια, η τεχνολογία είναι χαώδης. Στον καθημερινό λόγο, η τεχνολογία δεν είναι παρά ένας τρόπος αναφοράς στις πιο πρόσφατες καινοτομίες σε ό,τι έχει να κάνει με τις ψηφιακές συσκευές. Οι λόγιοι δεν τα πάνε και πολύ καλύτερα, αφού το μόνο που κάνουν είναι να προτείνουν ανταγωνιστικούς μεταξύ τους ορισμούς οι οποίοι καλύπτουν τα πάντα, από τη χαλυβουργία έως το τραγούδι. Στο Τεχνολογία – Κριτική ιστορία μιας έννοιας, ο Eric Schatzberg εξηγεί το γιατί είναι τόσο δύσκολος ο ορισμός της τεχνολογίας μέσω του να εξετάζει την τρισχιλιετή ιστορία της, μια ιστορία που διαμορφώνεται από τις διαρκείς εντάσεις ανάμεσα στις εγγράμματες ελίτ και τους απασχολούμενους σε τεχνικές εργασίες. Ήδη από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, οι λόγιοι συνήθιζαν να έχουν σε χαμηλή εκτίμηση τους τεχνίτες, και όριζαν τις τεχνικές εργασίες ως απλά μέσα για την επίτευξη σκοπών οι οποίοι καθορίζονταν από άλλους. Αντιθέτως, οι τεχνίτες έχουν επανειλημμένως εναντιωθεί σε αυτόν τον χαρακτηρισμό, επιμένοντας να τονίζουν την αξιοπρέπεια, τη δημιουργικότητα, και την πολιτισμική χρησιμότητα της εργασίας τους.

Η τεταμένη σχέση μεταξύ λογίων και τεχνιτών συνεχίστηκε από τον Αριστοτέλη μέχρι και τον δέκατο ένατο αιώνα, με ενδιάμεσο σταθμό τον Francis Bacon. Μόλις κατά τον εικοστό αιώνα αναδύθηκαν τα σύγχρονα νοήματα της τεχνολογίας: η τεχνολογία ως βιομηχανικές τέχνες, η τεχνολογία ως εφαρμοσμένη επιστήμη, η τεχνολογία ως τεχνική. Ο Schatzberg καταγράφει τη διαδρομή αυτών των τριών νοημάτων έως τις μέρες μας, στις οποίες ναι μεν ο λόγος περί τεχνολογίας έχει εξαπλωθεί παντού, εντούτοις η σύγχυση μεταξύ των τριών κυρίαρχων νοημάτων της τεχνολογίας εξακολουθεί να αποτελεί τον κανόνα. Ο Schatzberg καταδεικνύει πως μόνο διά μέσου μιας ανθρωπιστικής εννοιοποίησης της τεχνολογίας θα καταφέρουμε να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα που διακρίνει αναπόφευκτα τις ανθρώπινες επιλογές στον σύγχρονο κόσμο μας.

Ο Eric Schatzberg είναι Καθηγητής της School of History and Sociology στο Ivan Allen College of Liberal Arts, που εδράζεται στο Georgia Institute of Technology.