ΙΑΤΡΙΚΗ, ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Περιγραφή

Τι είναι αυτό που μας γοητεύει τόσο στα προδρομικά κείμενα της ανθρωπολογίας; Είναι άραγε η φρεσκάδα τού βλέμματος μιας επιστήμης ουσιαστικά νεογέννητης, που έχει ακόμα την αίσθηση του άπειρου ορίζοντα μπροστά της; Ή μήπως η νοσταλγία μιας ατμόσφαιρας μπελ-επόκ χρωματισμένης από ανυποψίαστο εξωτισμό και όνειρα διαφυγής από μια Ευρώπη όπου υψώνονταν ήδη απειλητικοί ίσκιοι; Είναι οπωσδήποτε όλ’ αυτά, αλλά είναι επίσης η πυκνότητα και η σφαιρικότητα των ερωτημάτων που τίθενται, πριν η σκέψη κατακερματιστεί από την εξειδίκευση. Η εμπειρική γνώση έχει βέβαια αυξηθεί πάρα πολύ από τότε, ωστόσο δεν παύουν να μας εκπλήσσουν σπερματικές ενοράσεις που μας οδηγούν να ξανασκεφτούμε τι είναι πραγματικά «σύγχρονο» και από ποιες διαδρομές έρχεται.
Ο Ουίλιαμ Ρίβερς υπήρξε μία από τις διαμορφωτικές φυσιογνωμίες τού πεδίου, ανάλογη με τον Φραντζ Μπόας και τον Μαρσέλ Μως, κι ένας από τους πρωτεργάτες της βρετανικής ανθρωπολογίας: ο Μαλινόφσκι κάποτε τον αποκάλεσε «άγιο-προστάτη της επιτόπιας έρευνας», και σε ορισμένους κύκλους στην εποχή του είχε τη φήμη τού «άγγλου Φρόυντ». Την τελευταία περίοδο της ζωής του, η αυξανόμενη ενασχόλησή του με την ψυχολογία και την ψυχανάλυση σε συσχετισμό με τα μόνιμα ανθρωπολογικά του ενδιαφέροντα τον οδήγησε σ’ έναν πλούσιο στοχασμό γύρω από τις σχέσεις των δύο επιστημονικών πεδίων, ο οποίος φαίνεται σήμερα προδρομικός για τους κλάδους που ονομάζουμε ιατρική ανθρωπολογία ή εθνοϊατρική, εθνοψυχιατρική κι εθνοψυχανάλυση. Αυτή την πλευρά τής σκέψης του τεκμηριώνουν τα κείμενα του τόμου.

«Οι απαρχές της θρησκείας και της ιατρικής έχουν μια κοινή μήτρα, της οποίας η μαγεία ήταν απλώς ένα ιδιαίτερο τμήμα.» – Elliot Smith

Ο W. H. R. Rivers (1864-1922) ήταν Άγγλος ανθρωπολόγος, εθνολόγος, νευρολόγος και ψυχίατρος, από τους θεμελιωτές της ιατρικής ανθρωπολογίας. Διηύθυνε το πρώτο εργαστήριο πειραματικής ψυχολογίας στη Βρετανία, τομέα τον οποίο εδραίωσε με τη διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, όπου και έγινε εταίρος του St. John’s College. Έλαβε μέρος στην επιστημονική αποστολή του Καίμπριτζ στα Στενά Τόρρες της Μελανησίας και σε επιτόπιες έρευνες στους Τόντα της νότιας Ινδίας και αλλού. Έργα του είναι: The Todas (1906), Kinship and Social Organisation (1914), History of Melanesian Society (2 τόμοι, 1914), Instinct and the Unconscious (1920), Medicine, Magic and Religion (1923), Conflict and Dream (1923).