ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΤΡΕΛΟΥ

Περιγραφή

«Μεταφορές» – μια νέα αρχή Με τα Απομνημονεύματα ενός τρελού του Γκυστάβ Φλωμπέρ, σε μετάφραση της Λητώς Ιωακειμίδου, μετά τα Γράμματα στον «Ελικώνα» της Μαρίνας Τσβετάεβα, σε μετάφραση της Δήμητρας Κονδυλάκη, που κυκλοφόρησαν το 2022, συνεχίζεται η νέα εποχή της καταξιωμένης σειράς «Μεταφορές».

Πρώτος σταθμός της δίγλωσσης αυτής σειράς, που είχε φιλοξενήσει στις εκδόσεις του ο Σάμης Γαβριηλίδης, ήταν τα Ποιήματα της παλιάς ζωής του Φρανθίσκο Μπρίνες σε μετάφραση του Τάσου Δενέγρη, το 2002, ενώ στην πορεία συμπεριέλαβε έργα κορυφαίων συγγραφέων, από τον Τολστόι ως τον Προυστ και τον Φλωμπέρ και από τον Κάφκα ως την Τσβετάεβα, μεταξύ άλλων.

Η σειρά, που παίρνει νέα πνοή στις Εκδόσεις Νεφέλη, υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Αλεξάκη και της Δήμητρας Κονδυλάκη, δεν είναι δίγλωσση πλέον, αλλά στόχος της παραμένει να γνωρίσει στο ευρύτερο κοινό μικρά, αφανή αριστουργήματα κορυφαίων συγγραφέων – κάτι που ενσαρκώνεται σε κομψές εκδόσεις μικρού σχήματος οι οποίες διασώζουν την αίσθηση του πυκνού και πολύτιμου στην επαφή του βιβλίου με τον αναγνώστη.

Ταυτόχρονα, εμπλουτίζοντας τους σημαντικότερους από τους παλαιούς τίτλους με κείμενα από τη δεξαμενή της παγκόσμιας λογοτεχνίας, οι «Μεταφορές» στη νέα εποχή τους φιλοδοξούν να αποτέλεσουν φιλόξενη στέγη για την τέχνη και τους τεχνίτες της σύγχρονης λογοτεχνικής μετάφρασης.

Το έργο

Αν και έργο νεότητας, σε καμία περίπτωση τα Απομνημονεύματα ενός τρελού δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν ημιτελές πρωτόλειο. Παρά το νεαρό της ηλικίας του συγγραφέα (είναι μόλις δεκαεπτά ετών), παρά το γεγονός ότι το δώρισε, υπό μορφή χειρογράφου, στον στενό του φίλο Αλφρέντ Λε Πουαττεβέν και δεν το ξαναείδε ούτε το ξαναδούλεψε ποτέ (τα Απομνημονεύματα ενός τρελού εκδόθηκαν πολλά χρόνια μετά τον θάνατο του Φλωμπέρ, όχι όμως από τους κληρονόμους του), αυτό το έργο αποτελεί σταυροδρόμι γόνιμων επιρροών και είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό, αφενός για τα βιογραφικά στοιχεία του, αφετέρου για τις σκηνές, τις απόψεις και τα ψυχογραφικά χαρακτηριστικά του, τα οποία θα επαναληφθούν στα μετέπειτα μεγάλα έργα του.

Το καλοκαίρι του 1836, ο Φλωμπέρ στο φημισμένο θέρετρο της Τρουβίλ συναντά την Ελίζα Σλέσινγκερ, σύντροφο και μετέπειτα σύζυγο ενός εκδότη μουσικών έργων, και γνωρίζει τον ανολοκλήρωτο έρωτα. Η εμπειρία αυτή μεταφέρεται στο έργο του άλλοτε ως ρομαντική εξιδανίκευση και άλλοτε ως μοιχεία, στη φαντασία ή στην πράξη, και συνδέεται άμεσα με το πρώτο κεφάλαιο της Αισθηματικής Αγωγής.

Στα Απομνημονεύματα, από το 10ο κεφάλαιο και μετά, παρακολουθούμε αυτό το ειδύλλιο, όπου οι ρητορικοί τόποι του ρομαντισμού (νυχτερινή βαρκάδα, γυναίκα-αγγελική μορφή) εναλλάσσονται με παραγράφους αμείλικτης ενδοσκόπησης, ζήλιας και φαντασιώσεων που οδηγούν στη βλασφημία.

Τα Απομνημονεύματα συγκεντρώνουν σε συμπυκνωμένη μορφή βασικές ιδέες που θα συνεχίσουν να επικρατούν στη λογοτεχνία, τουλάχιστον έως τη δεκαετία του 1860, οπότε αφομοιώνονται ή τροποποιούνται από τις αναζητήσεις του νατουραλισμού της σχολής του Ζολά και του συμβολισμού – όχι του μπωντλαιρικού συμβολισμού, αλλά μιας αμιγούς συμβολιστικής έκφρασης η οποία θα οδηγήσει στον Μαλαρμέ.

Η άποψη σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός είναι διεφθαρμένος αλλά και διαφθείρει, οδηγώντας σ’ έναν φαύλο κύκλο που θα λυθεί μόνο με την επικράτηση της φύσης (σε αντίστροφη πορεία), άποψη που εκλαϊκεύει τη θεματική που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα από τον Ρουσσώ και έπειτα, συνδυάζεται στα Απομνημονεύματα με τον φόβο ότι η θρησκευτική πίστη, η ελπίδα που εναποτίθεται στον Θεό και η μετά θάνατον ζωή είναι ανυπόστατες και δεν μπορούν πλέον να συγκαλύψουν το απόλυτο κενό που αντιπροσωπεύει ο θάνατος.

(Από το σημείωμα της μεταφράστριας)