ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ 1927-1938

Περιγραφή

Ναι, η φιλία είναι πραγματική πατρίδα. Μπορείτε να είστε βέβαιος ότι μένω πιστός σ’ εσάς, πιο πιστός απ’ οποιονδήποτε άλλο. –Γ. ΡΟΤ

✷
Βλέπετε ήδη πόσο μ’ ευχαριστεί η συντροφιά σας : Παρά την απόσταση που μας χωρίζει,
κάθομαι και συζητώ και φλυαρώ, λες και καθόμαστε μαζί, στο ίδιο δωμάτιο.
Είθε να το μπορέσουμε στ’ αλήθεια. –ΣΤ. ΤΣΒΑΪΧ

✷
Να προσέχετε. Είστε έξυπνος, αλλά η ανθρωπιά σας σάς εμποδίζει να «δείτε» το κακό, ζείτε από την πίστη και την καλοσύνη. Εγώ, όμως, βλέπω και συχνά μαντεύω πράγματα με τρομακτική οξυδέρκεια και εκπληκτική ευστοχία, όταν πρόκειται για το Κακό. –Γ. ΡΟΤ

Ποτέ δεν μίλησαν στον ενικό μεταξύ τους και τα πάντα τους χώριζαν : η καταγωγή, ο χαρακτήρας, ο τρόπος ζωής, ο πολιτικός προσανατολισμός. Ο ένας ήταν πλούσιος, ο άλλος φτωχός· ο ένας μειλίχιος και επιεικής, ο άλλος φλογερός και ριζοσπάστης· ο ένας φιλελεύθερος κι ο άλλος τα τελευταία χρόνια μοναρχικός· ο ένας είχε ένα μεγαλοπρεπές σπίτι και ο άλλος έμενε σε ξενοδοχεία· ο ένας ήταν νηφάλιος και ο άλλος πέθανε από το αλκοόλ. Τους ένωσε όμως το πάθος για τη συγγραφή και την ελευθερία. Ήταν και οι δύο Εβραίοι. Τα βιβλία τους κάηκαν από τους Ναζί στο Αουτονταφέ το 1933. Οι δύο συγγραφείς, ο Στέφαν Τσβάιχ και ο Γιόζεφ Ροτ, διατήρησαν αλληλογραφία σπάνιας δύναμης από το 1927 ώς το 1938, σε μια Ευρώπη στη δίνη των ταραχών, στα πρόθυρα του πολέμου, με την άνοδο του ναζισμού και τη συνακόλουθη εξορία. Τα γράμματά τους άλλοτε αφορούν την προσωπική τους ζωή και άλλοτε τη δημόσια, άλλοτε είναι γεμάτα επιπλήξεις και άλλοτε είναι γράμματα συμφιλίωσης. Συχνά είναι γράμματα αγωνίας και για την οικονομική και λογοτεχνική επιβίωση των συγγραφέων τους, αφού τα έργα τους δεν μπορούσαν πλέον να κυκλοφορήσουν στη γλώσσα τους. Δεν παύουν όμως να αντανακλούν την πραγματικότητα της εποχής τους όσο και την ισχυρή φιλία τους, που τίποτε δεν την πτόησε.

Η αλληλογραφία τους είναι ένα θαυμάσιο ντοκουμέντο αυτής της κομβικής εποχής στην παγκόσμια ιστορία και διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, με τις εντάσεις της, τα απρόοπτά της, τη δική τους κάθε φορά αλήθεια, σύνθετη και συνάμα τραγική.

Σκοπεύω σ’ έναν χρόνο από σήμερα να είμαι ελεύθερος, για να μην έχει η ζωή μου σκληρό και πρόωρο τέλος. Για να το πετύχω αυτό πρέπει να δουλεύω κάθε μέρα. […] Δεν έχω σταθερό λογοτεχνικό «χαρακτήρα». Γενικά δεν έχω σταθερότητα στη ζωή μου. Από τα δεκαοχτώ μου χρόνια δεν έχω ζήσει σε σπίτι. Το πολύ πολύ καμιά βδομάδα σε σπίτια φίλων. Δικές μου έχω όλες κι όλες τρεις βαλίτσες. Κι αυτό δεν μου φαίνεται καθόλου περίεργο. Περίεργο, «ρομαντικό» σχεδόν, μού φαίνεται αντίθετα ένα σπίτι, με τα κάδρα του και με όλα αυτά. Κι όμως : Σε μια κρίση επιπολαιότητας ανέλαβα την ευθύνη μιας νεαρής γυναίκας. Κάπου πρέπει να την τακτοποιήσω, είναι φιλάσθενη και σωματικά δεν μπορεί ν’ αντέξει τη ζωή στο πλάι μου.
– Γ. ΡΟΤ
✷
Σας εξορκίζω, μην κάνετε τίποτε όσο είστε σ’ αυτή την κατάσταση, μη στέλνετε γράμματα πριν τα δείξετε προηγουμένως σ’ έναν φίλο. Είστε σε τρομερή ταραχή. Μην τηλεγραφείτε, θεωρήστε πως ο τηλέγραφος δεν έχει εφευρεθεί ακόμη. Τα τηλεγραφήματα αυτά σας εκθέτουν, διότι αποκαλύπτουν τη βιασύνη σας, πόσο δεν θέλετε, πόσο δεν μπορείτε να περιμένετε. Σας εξορκίζω: ηρεμήστε ! Μην πίνετε. Πίνοντας καταντάτε το θολό είδωλο του εαυτού σας – σας παρακαλώ, φίλε μου, δεχθείτε επιτέλους την πρότασή μου, να κάνετε μια θεραπεία τεσσάρων εβδομάδων υπό αυστηρή επιτήρηση.
– ΣΤ. ΤΣΒΑΪΧ