Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ

Περιγραφή

Εκείνο το απόγευμα της 8ης Ιουνίου 2010, στο Παρίσι, λίγο πριν από την τελετή απονομής του Βραβείου της Χιλιετίας, μια χούφτα διαπρεπών μαθηματικών προσκλήθηκαν από το Ινστιτούτο Κλέι να παραστούν σε μια σύντομη συνέντευξη Τύπου για την ιστορία, τη σημασία και την απόδειξη της Εικασίας του Πουανκαρέ.
Ανάμεσά τους ήταν ο σερ Άντριου Γουάιλς (διάσημος για την απόδειξη του Τελευταίου Θεώρηματος του Φερμά), ο Μάρκους ντι Σοτόι (διακεκριμένος για το ταλέντο του στην επικοινωνία της επιστήμης) και ο Ντόναλ Ο’Σι (συγγραφέας του βιβλίου «Ο Τελευταίος Πανεπιστήμονας – ο Ανρί Πουανκαρέ και η Εικασία του»).

Παρίσι, 1904:
Ύστερα από πενήντα τρεις πυκνογραμμένες σελίδες πολύπλοκων μαθηματικών, ο αδιαμφισβήτητος Πανεπιστήμονας της εποχής, Ανρί Πουανκαρέ, ολοκληρώνει –με ισχυρή αυτοπεποίθηση– τη σκέψη του: «Εικάζω πως κάθε σώμα που περιέχει τρύπες και δεν είναι συνεστραμμένο, μπορεί να μορφοποιηθεί και να πάρει το σχήμα μιας σφαίρας. Μπορώ να το αποδείξω – όμως, θα πρέπει να βαδίσω μακρινά μονοπάτια». Λίγα χρόνια μετά, μια εμβολή καταστρέφει ακαριαία αυτόν τον «ζωντανό εγκέφαλο» των ορθολογικών επιστημών. Την ίδια στιγμή, η Εικασία του άρχιζει να καταστρέφει τις καριέρες των μαθηματικών για τα επόμενα 100 χρόνια.

Παρίσι, 2010:
Στην κατάμεστη αίθουσα Νταρμπού του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου, ο Λάντον Κλέι –ιδρυτής του ομώνυμου Ινστιτούτου Μαθηματικών– ετοιμάζεται να απονείμει στον ιδιοφυή μαθηματικό Γκριγκόρι Πέρελμαν το Βραβείο της Χιλιετίας ως αναγνώριση για την επίλυση ενός από τα επτά άλυτα, μνημειώδη προβλήματα των μαθηματικών: της θρυλικής Εικασίας του Πουανκαρέ. Παρατεταμένη αναμονή· άκαρπη έκκληση· ο Γκριγκόρι απουσιάζει.

«Προσφέρω, λοιπόν, αυτό το έπαθλο [βεβιασμένο χαμόγελο]… σε όποιον νομίζει ότι θα έπρεπε να το παραλάβει».
Πεντακόσια ανυπόμονα βλέμματα καρφώνονται στη Λαβίνια Κλέι, που συνοδεύει τον 89χρονο Φρανσουά Πουανκαρέ μέχρι τον σύζυγό της. Ο Φρανσουά αγκαλιάζει συγκινημένος την τιμητική πλακέτα. «Είμαι ευγνώμων στους επιστήμονες που διαδίδουν τις ιδέες του παππού μου. Ανακατεύτηκα κι εγώ στο έργο του όταν, ως γλωσσολόγος, μετέφραζα τις επιστολές που λάμβανε από τον Φέλιξ Κλάιν».

Γιατί ήταν τόσο σημαντικές για τους επιστήμονες οι «ιδέες του παππού» του; Πώς κατάφερε ο Γκρίσα Πέρελμαν να αποδείξει την Εικασία και να «κλέψει» τη δόξα του Πουανκαρέ; Γιατί δεν προσήλθε να παραλάβει το Βραβείο της Χιλιετίας;

…Τα μαθηματικά είναι ένα ατομικό έργο. Όμως, οι έννοιες και τα θεωρήματά τους δεν ανήκουν σε κανένα πρόσωπο και σε καμιά εθνική, θρησκευτική ή πολιτική ομάδα. Ανήκουν σε όλους μας…

Αυτό το βιβλίο είναι η όμορφη ιστορία της μαθηματικής κληρονομιάς μας. Είναι το μεγαλείο της –από αρχαιοτάτων χρόνων– ενασχόλησης του ανθρώπου με τα μαθηματικά. Όποιος έχει διαβάσει το «Τελευταίο Θεώρημα του Φερμά» θα απολαύσει εξίσου αυτό το υπέροχο έργο.

…«Γκριγκόρι Πέρελμαν, είσαι εδώ;»
Καθώς δεν έπαιρνε απάντηση, ο Λάντον Κλέι -ιδρυτής του ομώνυμου Ινστιτούτου Μαθηματικών- ύψωσε το βλέμμα στο άπειρο και προτού απευθύνει την επίσημη φράση της απονομής (προς τον Πέρελμαν), χαλάρωσε τη βουβή προσμονή που έπνιγε την κατάμεστη αίθουσα Νταρμπού του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου με λίγες λυτρωτικές, συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις:
«Προσφέρω, λοιπόν, αυτό το έπαθλο [παύση]… σε όποιον νομίζει ότι πρέπει να το παραλάβει».
Χίλια μάτια άρχισαν να σκανάρουν ανυπόμονα την αίθουσα. Τα βήματα της Λαβίνια Κλεί που προσήλθε υποβαστάζοντας τον 89χρονο Φρανσουά Πουανκαρέ αποφόρτισαν την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα.
Ο συμπαθής υπέργηρος αγκάλιασε με αγάπη την τιμητική πλακέτα και έκανε τους πεντακόσιους παρευρισκόμενους σχεδόν να δακρύσουν:
«Είμαι ευγνώμων προς την κοινότητα των μαθηματικών που θυμάται και διαδίδει τις ιδέες του παππού μου. Στο έργο του συμμετείχα λιγάκι κι εγώ, καθώς του μετέφραζα τις επιστολές που του έστελνε ο Φέλιξ Κλάιν. Σας ευχαριστώ».